Beata Bruggeman-Sękowska
Nu we in 2025 het 80-jarig jubileum van het einde van de Tweede Wereldoorlog herdenken, is het hoog tijd om de waarheid onder ogen te zien. Rusland, samen met nazi-Duitsland, droeg de verantwoordelijkheid voor het begin van de oorlog. In tegenstelling tot het Russische bevrijdingsverhaal, bezette de Sovjetunie Centraal- en Oost-Europa tot ver in de late jaren tachtig en vroege jaren negentig. De naoorlogse regeling bracht geen vrijheid, maar leidde tot de opkomst van een Sovjet-supermacht die haar imperialistische ambities verder aanwakkerde—een honger die tot op de dag van vandaag haar handelen stuurt. Zoals de Poolse premier Radek Sikorski ooit scherp opmerkte: “Hebben jullie niet genoeg land? Elf tijdzones—en nog steeds niet genoeg?” De lessen van de geschiedenis zijn duidelijk: alleen integratie, integratie, samenwerking en krachtig optreden van de westerse wereld kunnen deze imperialistische drang eindelijk beëindigen.
De Tweede Wereldoorlog begon al in augustus 1939, en niet pas in 1940, met een geheime deal tussen Rusland en Duitsland en de gezamenlijke aanval op Polen op 1 september 1939 door beide landen. Bijna twee jaar lang was Rusland een nauwe bondgenoot van nazi-Duitsland. Bovendien eindigde de terreur van de bezetting in 1945 niet voor alle geallieerde landen. Terwijl 1945 het einde van de nazi-bezetting betekende, gaf het juist voeding aan de imperialistische aspiraties van Rusland. Door het Ribbentrop-Molotovpact en de Conferentie van Jalta groeide Rusland uit tot een wereldmacht die zijn greep op Midden- en Oost-Europa en Centraal-Azië verstevigde via bezetting en annexatie. Het verwoestende resultaat? De imperialistische plannen van Rusland werden niet alleen ongemoeid gelaten—ze werden juist versterkt en geïntensiveerd.
Fast forward naar vandaag: de oorlog van Rusland tegen Oekraïne duurt inmiddels al meer dan een decennium, begonnen met de eerste aanval op de Krim. Daarnaast bezet Rusland nog steeds 20% van Georgië en de regio Transnistrië in Moldavië. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Rusland vertoont geen enkel teken van stoppen, net zoals het zijn expansionistische ambities niet staakte na de invasie van Polen in 1939. De geschiedenis geeft een duidelijke waarschuwing: als Russische imperialistische aspiraties niet worden tegengehouden, groeit hun honger alleen maar.
Stop met het faciliteren van Russische propaganda
Wat mij shockeert, is dat we nog steeds, zowel in de media als in sommige schoolboeken, de mythe horen dat het Rode Leger Polen en de rest van Midden- en Oost-Europa zou hebben “bevrijd”. Dit is niet verder van de waarheid verwijderd. Rusland bevrijdde niet—het bezette. Na de invasie van Polen in 1939 bleef Rusland daar tot 1989. Noem je dat bevrijding? Nee. Rusland was, en is nog steeds, een bloeddorstige bezetter. Het is hoog tijd dat we onze kinderen de echte geschiedenis onderwijzen en stoppen met het faciliteren van Russische propaganda. Als we deze historische waarheden niet onder ogen zien, lopen we het risico het verleden te herhalen—de geschiedenis moet onze gids zijn, niet onze blinde vlek.
Laten we de feiten op een rij zetten: op 17 september 1939 vielen ongeveer een miljoen soldaten van het Rode Leger Polen binnen—slechts zestien dagen nadat nazi-Duitsland vanuit het westen had aangevallen. Ze hielden zelfs samen een militaire parade in Brest op 22 september 1939. Op 6 oktober was Polen in tweeën gesplitst door nazi-Duitsland en Rusland, zoals afgesproken in het Molotov-Ribbentroppact: een niet-aanvalsverdrag getekend op 23 augustus 1939. In dit verdrag waren geheime clausules waarin onder andere stond dat Polen na een inval van Duitsland opgedeeld wordt in een Russisch en een Duits deel het gaf Rusland ook vrije hand om andere landen te annexeren—Litouwen, Letland, Estland, Finland en delen van Roemenië. De gevolgen waren bruut: deportaties, massamoorden, etnische zuiveringen. Executies, dwangarbeid, gevangenschap en misdaden tegen de menselijkheid werden dagelijkse realiteit in door Rusland bezette gebieden.
Tussen 1940 en 1941 werden ongeveer een miljoen mensen in Polen gedeporteerd naar dwangarbeidskampen in Siberië. In 1940 werden bijna 22.000 Poolse krijgsgevangenen, officieren en politieagenten geëxecuteerd in de beruchte Katyn-massamoord. In 1940 annexeerde Stalin Litouwen, Letland en Estland, en tussen 1941 en 1953 werden 600.000 mensen uit deze landen gedeporteerd naar afgelegen gebieden in de Sovjet-Unie, waaronder Siberië en Centraal-Azië. In verhouding tot hun bevolkingen was dit gelijk aan het deporteren van de helft van de Nederlandse bevolking.
Deze methoden—destijds met meedogenloze efficiëntie toegepast—worden vandaag de dag nog steeds door Rusland gebruikt. Het einde van de Tweede Wereldoorlog bracht geen vrede voor de door Rusland veroverde gebieden; integendeel, de Conferentie van Jalta verstevigde de Sovjetsfeer van invloed en maakte van Rusland een supermacht. De cyclus van agressie ging gewoon door.
De invasie van Polen in 1939 was slechts één stap in een veel groter plan, waarvan de huidige oorlog tegen Oekraïne slechts het volgende hoofdstuk is. Landen zoals Polen, Letland, Litouwen en Estland waarschuwen al lange tijd tegen Russisch imperialisme. Zij herinneren zich de prijs van appeasement en stilte in het gezicht van agressie. Zij weten dat Oekraïne voor Rusland niet het einddoel is; het is slechts een tussenstop. Dit is een marathon, geen sprint. Poetin zal zijn imperialistische ambities niet gemakkelijk opgeven, en het is naïef om te geloven dat enige vorm van vredesgesprekken of akkoorden hem tevreden zullen stellen. Russisch imperialisme is onverzadigbaar—het zal nooit stoppen, tenzij het daartoe wordt gedwongen.
“Jullie zullen hier nooit meer heersen, noch in Kyiv, noch in Vilnius, noch in Riga, noch in Tallinn, noch in Chisinau,” waarschuwde de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radek Sikorski Rusland. Tachtig jaar geleden werd de overheersing van nazi-Duitsland gestopt door doortastend handelen. Nu is het tijd om een einde te maken aan het Russische imperialisme—eens en voor altijd.
Auteur: Beata Bruggeman-Sękowska is een Nederlands-Poolse journaliste, auteur en hoofdredacteur van het Centrum voor Midden- en Oost-Europa. Ze is lid van het bestuur van EIOCO het Europees Instituut voor Communistische Onderdrukking. Beata is geboren in Warschau en woont in Nederland. Ze heeft wortels in Lviv, Oekraïne, en Armeense achtergrond.
Photo cover: “Victory Arches” with swastikas and red stars, unknown author, 22 September 1939. This image is in the public domain in countries and areas where the copyright term for anonymous or pseudonymous works is 70 years from the year of first publication or less, for example in the European Union. https://en.wikipedia.org/wiki/German%E2%80%93Soviet_military_parade_in_Brest-Litovsk#/media/File:Biera%C5%9Bcie.%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%8C%D1%86%D0%B5(22.09.1939).jpg
